Ebleco de Vojaĝo al la Luno (1638/1957) 
John Wilkins
William Auld
Ebleco de Vojaĝo al la Luno (el: La Eltrovo de Nova Mondo) de John Wilkins (1614–1672), tradukita de William Auld en 1957, estas frua kaj fascina ekzemplo de scienca vizio, kiu staras inter filozofio, teologio kaj frua sciencfikcio. En ĝi Wilkins argumentas, ke same kiel la homaro iam venkis la oceanojn per ŝipoj, tiel ankaŭ estonte ĝi povos atingi la lunon, malgraŭ la ŝajnaj baroj de distanco, malvarmo kaj maldenso. Kvankam la rezonoj ŝajnas naivaj laŭ moderna scio, la teksto restas historia atesto pri la homa imagopovo kaj pri la unuaj paŝoj al la spaca revo. (AI)
"Se homo povus flugi, aŭ iamaniere sin levi supren tra proksimume dudek mejloj, li povus atingi la lunon." (John Wilkins)
Vikipedio: https://eo.wikipedia.org/wiki/John_Wilkins
Fonto: Wilkins, John. “Ebleco de Vojaĝo al la Luno,” tradukis el la angla William Auld, en Angla Antologio 1000-1800, redaktita de William Auld kaj Reto Rossetti (Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1957), p. 229-231. (Ralph Dumain, autodidactproject.org)
Libere elŝutebla en la angla: https://www.gutenberg.org/ebooks/19103
Libere elŝutebla en Esperanto: http://www.autodidactproject.org/other/wilkins_luno.html
La mallonga verko “Ebleco de Vojaĝo al la Luno” de la angla episkopo kaj scienculo John Wilkins (1614–1672), en la flua traduko de William Auld, estas unu el la plej fruaj seriozaj pripensoj pri la ebla transportiĝo de la homaro al alia mondo. Ĝi aperas kiel ekstrakto el lia pli vasta libro "The Discovery of a World in the Moone" (1638). Wilkins ne prezentas sian temon kiel fantazian fabelon, sed kiel filozofian kaj sciencan argumentadon. Li montras, ke en la historio la homaro ĉiam progrese malkovris tion, kion iam oni opiniis neimagebla: distingado de steloj disde planedoj, vojaĝoj trans la oceanoj, invento de ŝipoj. Sekve, kial oni ne povus esperi ankaŭ pri vojaĝoj al la luno? La logika tono donas al la teksto apartan allogon: ĝi staras meze inter scienco, teologio kaj frua sciencfikcio. La argumentado de Wilkins disvolviĝas en tri ĉefaj punktoj: la pezo de la homa korpo, la malvarmo de la etero, kaj ĝia maldenso. Li rekonas la malfacilaĵojn, sed provas respondi per rezonoj kaj analogioj: same kiel ŝipoj iam ŝajnis tro riskaj por transiri la oceanon, tiel ankaŭ flugo al la luno hodiaŭ ŝajnas neebla, sed povus fariĝi rutina estonte. Lia stilo estas optimisma kaj profete vizia: li antaŭvidas, ke la estontaj generacioj malkovros la vojojn, kiujn la tiamaj homoj ankoraŭ ne povis imagi. La teksto havas grandan histori-kulturan valoron. Ĝi montras la transiron de la renesanca mondo al la novscienca epoko, kie imagopovo kaj empiria observado kunfandiĝas. Kvankam la argumentoj de Wilkins ofte estas naivaj laŭ la hodiaŭa scio, lia pensmaniero anticipas la spacan epokon. Legante lin en Esperanto, danke al Auld, oni sentas la fascinon de frua utopia-sciencfikcia vizio. Resume, Ebleco de Vojaĝo al la Luno estas ne nur kuriozaĵo el la 17-a jarcento, sed ankaŭ grava dokumento pri la homa strebo superi la limojn de la ebla. Ĝi interesos ne nur historiemulojn, sed ankaŭ ĉiun, kiu ŝatas la radikojn de sciencfikcio kaj de la homa revo atingi la stelojn. (AI)
Fonto: Wilkins, John. “Ebleco de Vojaĝo al la Luno,” tradukis el la angla William Auld, en Angla Antologio 1000-1800, redaktita de William Auld kaj Reto Rossetti (Rotterdam: Universala Esperanto-Asocio, 1957), p. 229-231. (Ralph Dumain, autodidactproject.org)
Libere elŝutebla en la angla: https://www.gutenberg.org/ebooks/19103
Libere elŝutebla en Esperanto: http://www.autodidactproject.org/other/wilkins_luno.html
La mallonga verko “Ebleco de Vojaĝo al la Luno” de la angla episkopo kaj scienculo John Wilkins (1614–1672), en la flua traduko de William Auld, estas unu el la plej fruaj seriozaj pripensoj pri la ebla transportiĝo de la homaro al alia mondo. Ĝi aperas kiel ekstrakto el lia pli vasta libro "The Discovery of a World in the Moone" (1638). Wilkins ne prezentas sian temon kiel fantazian fabelon, sed kiel filozofian kaj sciencan argumentadon. Li montras, ke en la historio la homaro ĉiam progrese malkovris tion, kion iam oni opiniis neimagebla: distingado de steloj disde planedoj, vojaĝoj trans la oceanoj, invento de ŝipoj. Sekve, kial oni ne povus esperi ankaŭ pri vojaĝoj al la luno? La logika tono donas al la teksto apartan allogon: ĝi staras meze inter scienco, teologio kaj frua sciencfikcio. La argumentado de Wilkins disvolviĝas en tri ĉefaj punktoj: la pezo de la homa korpo, la malvarmo de la etero, kaj ĝia maldenso. Li rekonas la malfacilaĵojn, sed provas respondi per rezonoj kaj analogioj: same kiel ŝipoj iam ŝajnis tro riskaj por transiri la oceanon, tiel ankaŭ flugo al la luno hodiaŭ ŝajnas neebla, sed povus fariĝi rutina estonte. Lia stilo estas optimisma kaj profete vizia: li antaŭvidas, ke la estontaj generacioj malkovros la vojojn, kiujn la tiamaj homoj ankoraŭ ne povis imagi. La teksto havas grandan histori-kulturan valoron. Ĝi montras la transiron de la renesanca mondo al la novscienca epoko, kie imagopovo kaj empiria observado kunfandiĝas. Kvankam la argumentoj de Wilkins ofte estas naivaj laŭ la hodiaŭa scio, lia pensmaniero anticipas la spacan epokon. Legante lin en Esperanto, danke al Auld, oni sentas la fascinon de frua utopia-sciencfikcia vizio. Resume, Ebleco de Vojaĝo al la Luno estas ne nur kuriozaĵo el la 17-a jarcento, sed ankaŭ grava dokumento pri la homa strebo superi la limojn de la ebla. Ĝi interesos ne nur historiemulojn, sed ankaŭ ĉiun, kiu ŝatas la radikojn de sciencfikcio kaj de la homa revo atingi la stelojn. (AI)